I/ THANH DẤU GIỌNG TRONG TIẾNG MÔNG
Lul Hmôngz muôx ziv chiv
1. l (lul)
2. k (kuôk)
3. s (sơưs)
4. x (xix)
5. r(rơưr)
6. v (vuv)
7. z (zuz)
8. o (không dấu)
II/ CÁC DẤU CÂU (têx chiv tuz grei - chiv gu):
1- Dấu chấm: chiv tuz (.)
2- Dấu phẩy: chiv cxao (,)
3- Dấu chấm phẩy: chiv cxê
(;)
4- Dấu chấm than: chiv nrâu
(!)
5- Dấu chấm hỏi: chiv nus (?)
6- Dấu hai chấm: chiv aoz tuz (:)
7- Dấu chấm lửng: chiv cx, cx (...) (chiv nxông)
8- Gạch đầu dòng: trưx cangz (-)
9- Dấu ngoặc đơn: khuôk haov [(...)]
10- Dấu ngoặc kép: khuôk nzeiz ["..."]
III/ TỪ NGỮ
Tul buô: con lợn
Tul nhux: con trâu, bò
Tul tưv: con trâu
Tul đăngs: con bò
Nhaoz: ở
Tsêr: nhà
Zaos: phải, đúng
Puôk zaos: phải không?
Tsênhv: đang
Chaos: trồng
Uô: làm
Uô lâus: thêu
Ntông: cây
Shuv: tập
Jăngx: bài
Cơưv: học
Nor zaos: đây là
Tiv zaos: kia là
Đăngz tsi: gì
Caox: bạn, ông, bà, cô … (ngôi thứ 2 số ít)
Cur: tôi, tớ … (ngôi thứ 1 số ít)
Nav: mẹ
Txir: bố
Nhuôs: con
Nhuôs tuz: em trai
Nhuôs nxeik: em gái
Tix lâul: anh trai
Muôv: chị
Cưr: em
Môngl: đi
Cangr caz: chợ
Yuôr: còn
IV/ MẪU CÂU
Nor zaos tul đăngz tsi?
Đây là con gì?
Nor zaos tul buô.
Đây là con lợn.
Caox nav puôk nhaoz tsêr?
Mẹ bạn ở nhà phải không?
Zaos, cur nav nhaoz tsêr.
Đúng, mẹ tôi ở nhà.
Caox nav tsênhv uô đăngz
tsi?
Mẹ bạn đang làm gì?
Cur nav tsênhv chaos ntông.
Mẹ tôi đang trồng cây.
V/ BÀI KHÓA – JĂNGX CƠƯV
HỎI
THĂM – NUS MÔNG
Suôr: Nor zaos tul đăngz
tsi?
Lưv: Nor zaos tul nhux đăngs.
Suôr: Yuôr tiv zaos tul
đăngz tsi?
Lưv: Tiv zaos tul keiz.
Suôr: Caox nav nhaoz tsêr
tsi nhaoz?
Lưv: Cur nav nhaoz tsêr mak.
Suôr: Caox nav tsênhv uô
đăngz tsi?
Lưv: Cur nav tsênhv uô lâus.
Suôr: Caox cơưv jăngx shuv
nhênhv tsi tâu?
Lưv: Ntơưv zaos jăngx cơưv
đăngz tsi?
Suôr: Jăngx cơưv Têz qơư (Đất nước)
Lưv: Cur cơưv lơưv!
VI/ BÀI TẬP – JĂNGX SHUV UÔ
1, Bài tập ở lớp – Jăngx
shuv uô nhaoz thênhv cơưv:
a, Trả lời các câu hỏi sau
theo hai cách – Têz têx lu lul chêx nor lơưr aoz zangv:
Ví dụ:
Caox txir puôk nhaoz tsêr?
C1: Zaos, cur txir nhaoz tsêr.
C2: Tsi zaos, cur txir tsi
nhaoz tsêr
Caox muôv puôk môngl cơưv?
C1: …………………………………………………………………
C2: …………………………………………………………………
Caox nav môngl cangr caz
puôk zaos?
C1: ……………………………………………………………………
C2: ……………………………………………………………………
b, Hỏi và trả lời – Nus thaz
têz:
Nor zaos tul đăngz tsi?
………………………………………………………………………
Tiv zaos tul đăngz tsi?
………………………………………………………………………