Thứ Ba, 9 tháng 10, 2012

Jăngx 02: CHAOR LUZ CHIV




I/ THANH DẤU GIỌNG TRONG TIẾNG MÔNG

Lul Hmôngz muôx ziv chiv
1.       l (lul)
2.       k (kuôk)
3.       s (sơưs)
4.       x (xix)
5.       r(rơưr)
6.       v (vuv)
7.       z (zuz)
8.       o (không dấu)

II/ CÁC DẤU CÂU (têx chiv tuz grei - chiv gu):

1- Dấu chấm: chiv tuz (.)
2- Dấu phẩy: chiv cxao (,)
3- Dấu chấm phẩy: chiv cxê (;)
4- Dấu chấm than: chiv nrâu (!)
5- Dấu chấm hỏi: chiv nus (?)
6- Dấu hai chấm: chiv aoz tuz (:)
7- Dấu chấm lửng: chiv cx, cx (...) (chiv nxông)
8- Gạch đầu dòng: trưx cangz (-)
9- Dấu ngoặc đơn: khuôk haov [(...)]
10- Dấu ngoặc kép: khuôk nzeiz ["..."]

III/ TỪ NGỮ

Tul buô: con lợn
Tul nhux: con trâu, bò
Tul tưv: con trâu
Tul đăngs: con bò
Nhaoz: ở
Tsêr: nhà
Zaos: phải, đúng
Puôk zaos: phải không?
Tsênhv: đang
Chaos: trồng
Uô: làm
Uô lâus: thêu
Ntông: cây
Shuv: tập
Jăngx: bài
Cơưv: học
Nor zaos: đây là
Tiv zaos: kia là
Đăngz tsi: gì
Caox: bạn, ông, bà, cô … (ngôi thứ 2 số ít)
Cur: tôi, tớ … (ngôi thứ 1 số ít)
Nav: mẹ
Txir: bố
Nhuôs: con
Nhuôs tuz: em trai
Nhuôs nxeik: em gái
Tix lâul: anh trai
Muôv: chị
Cưr: em
Môngl: đi
Cangr caz: chợ
Yuôr: còn

IV/ MẪU CÂU

Nor zaos tul đăngz tsi?
Đây là con gì?
Nor zaos tul buô.
Đây là con lợn.
Caox nav puôk nhaoz tsêr?
Mẹ bạn ở nhà phải không?
Zaos, cur nav nhaoz tsêr.
Đúng, mẹ tôi ở nhà.
Caox nav tsênhv uô đăngz tsi?
Mẹ bạn đang làm gì?
Cur nav tsênhv chaos ntông.
Mẹ tôi đang trồng cây.

V/ BÀI KHÓA – JĂNGX CƠƯV

HỎI THĂM – NUS MÔNG
Suôr: Nor zaos tul đăngz tsi?
Lưv: Nor zaos tul nhux đăngs.
Suôr: Yuôr tiv zaos tul đăngz tsi?
Lưv: Tiv zaos tul keiz.
Suôr: Caox nav nhaoz tsêr tsi nhaoz?
Lưv: Cur nav nhaoz tsêr mak.
Suôr: Caox nav tsênhv uô đăngz tsi?
Lưv: Cur nav tsênhv uô lâus.
Suôr: Caox cơưv jăngx shuv nhênhv tsi tâu?
Lưv: Ntơưv zaos jăngx cơưv đăngz tsi?
Suôr: Jăngx cơưv Têz qơư (Đất nước)
Lưv: Cur cơưv lơưv!
VI/ BÀI TẬP – JĂNGX SHUV UÔ
1, Bài tập ở lớp – Jăngx shuv uô nhaoz thênhv cơưv:
a, Trả lời các câu hỏi sau theo hai cách – Têz têx lu lul chêx nor lơưr aoz zangv:
Ví dụ:
Caox txir puôk nhaoz tsêr?
C1: Zaos, cur txir nhaoz tsêr.
C2: Tsi zaos, cur txir tsi nhaoz tsêr
Caox muôv puôk môngl cơưv?
C1: …………………………………………………………………
C2: …………………………………………………………………
Caox nav môngl cangr caz puôk zaos?
C1: ……………………………………………………………………
C2: ……………………………………………………………………
b, Hỏi và trả lời – Nus thaz têz:
Nor zaos tul đăngz tsi?
………………………………………………………………………
Tiv zaos tul đăngz tsi?
………………………………………………………………………