Thứ Tư, 11 tháng 4, 2012

Về dân tộc Mông ở tỉnh Yên Bái


Về dân tộc Mông ở tỉnh Yên Bái
      Dân tộc Mông ở tỉnh Yên Bái có khoảng 55.000 người, chiếm 8,1% dân số toàn tỉnh, cư trú tập trung tại 40 xã thuộc 6 huyện: Mù Cang Chải, Trạm Tấu, Văn Chấn, Văn Yên, TRấn Yên và Lục Yên. Tại huyện Mù Cang Chải đồng bào Mông cư trú ở 13/14 xã thị trấn, chiếm 95% dân số của huyện, huyện Trạm Tấu10/12 xã, thị trấn, chiếm 70% dân số của huyện. Cả tỉnh có 22/40 xã hoàn toàn là người mông. Các xã còn lại đồng bào sống xen kẽ với các dân tộc anh em khác.
      Địa bàn sinh sống của đồng bào đều là các xã vùng cao, có địa bàn hiểm trở, xa sôi, hẻo lánh, độ dốc cao, giao thông đi lại rất khó khăn.
        Dân tộc Mông ở Yên bái gồm ba nhóm chính là: Mông Hoa (Mông lênhl) Mông đen (Mông đuz) và Mông trắng (Mông đơưz), trong đó có Mông đen là đông hơn cả.
       Những nhóm Mông đầu tiên di cư đến Việt Nam và tỉnh Yên Bái có khoảng 300 năm: Đầu tiên đến huyện Mù Cang Chải, lập kế sinh nhai lấy tên là "Xáo Mông" sau đó mở rộng địa bàn sinh sống sang huyện Trạm Tấu, Văn Chấn…gần đây có một phần đông đồng bào Mông di chuyển từ các tỉnh Lào cai, Hà Giang và Sơn La sang sinh sống ở tỉnh Yên Bái.
       Do vùng đồng bào Mông sinh sống là: vùng cao khô hạn  về mùa đông lạnh giá kéo dài và có sương muối. Ở hai huyện phía tây của tỉnh là: Trạm Tấu và Mù Cang Chải có ảnh hưởng của gió tây khô nóng, đã ảnh hưởng rất lớn đến mùa vụ và năng suất cây trồng..
       Trước đây người Mông Yên Bái chỉ trồng một vụ lúa do điều kiện canh tác rất khó khăn. Mấy năm gần đây đồng bào đã biết ứng dụng khoa học kỹ thuật. Cải tạo đất: Được sự đầu tư của nhà nước cho các công trình kỹ thuật, thuỷ lợi, nên số ruộng hai vụ lúa đã dần dần tăng lên (hiện nay có khoảng 30% ruộng nước hai vụ).
       Đồng bào Mông có kinh nghiệm làm ruộng bậc thang treo leo trên đỉnh núi, có mảnh chỉ có một,hai đường bừa.
      Trước đây ở tỉnh Yên Bái có tập quán trồng cây thuốc phiện , là sản phẩm hàng hoá lâu đời, sản lượng thuốc phiện thu hoạch mỗi năm rất lớn, nhưng đồng thời cũng gây hậu quả xấu về con người, kinh tế-xã hội và môi trường sống, chấp hành và thực hiện quyết định 06 của Chính Phủ đồng bào Mông ở Yên Bái đã bỏ tập quán trồng, buôn bán, toàng trữ và hút thuốc phiện. Quá trình bỏ cây thuốc phiện gắn liền với chuyển đổi kinh tế, cơ cấu cây trồng, vật nuôi. Đồng bào Mông Yên Bái đang nỗ lực phát huy khả năng cần cù lao động cải tạo đất thâm canh tăng vụ, đưa giống mới vào sản xuất, bước đầu cho năng xuất khá sản lượng lương thực ngày càng tăng.
     thế mạnh của vùng đồng bào Mông ở Yên Bái là: Nghề rừng, chăn nuôi đại gia súc, cây đặc sản và cây công nghiệp ngắn ngày.
     Hiện tại đồng bào Mông đã khai thác được một số sản phẩm có giá trị như: Chè tuyết, sơn tra, thảo quả, nuôi ong và chăn nuôi đại gia súc, có nhiều điển hình như: phát triển ruộng bậc thang kết hợp và bảo vệ rừng ở nhiều xã thuộc hiện Mù Cang Chải; khai hoang ruộng nước với phát triển cây chè đặc sản vùng cao như ử xã Suối Giàng, Suối Bu (huyện Văn chấn) Púng luông, Nặm Khắt ( Mù Cang Chải) xã Phình Hồ (Trạm Tấu) làm ruộng bậc thang, nương cạn với phát triển cây quế ở xã Nà hẩu, Mỏ vàng(huyện Văn Yên)…Đời sống đồng bào Mông Yên Bái đã thực sự đổi mới, từng bước ổn định và có bước phát triển.
     Người Mông có tập tục người cùng họ khi đã nhận nhau được xem như anh em ruột thịt và không được kết hôn với nhau. Ở mỗi dòng họ có những kiêng kỵ  và nghi lễ cúng bái khác nhau, ví dụ họ Giàng kiêng không ăn tim gia súc, gia cầm; họ Lý kiêng ăn lá lách.
     Người Mông Yên Bái thờ cúng tổ tiên ở gian giữa nhà;  nói thờ cúng chỉ là một miếng giấy hình chữ nhật, khổ rộng 20cm x 30cm, bàn thờ cách mặt đất khoảng 1.2m đến 1.5m; chỉ có chủ nhà mới được cúng tổ tiên và chỉ cúng vào dịp năm mới, lễ cơm mới, dịp chữa bệnh.
      Lễ tang của người Mông là tập tục gồm nhiều nghi lễ khác nhau, phản ánh các quan nịêm về lịch sử, xã hôị, cộng đồng. Người Mông ở Yên Bái có quan niệm thế giới ba tầng:
   - Tầng trên trời là thế giới của tổ tiên.
   - Tầng giữa là thế giới của con người.
   - Tầng dứơi lòng đất là địa ngục, âm phủ.
    Người Mông có vốn nghệ thuật dân gian phong phú vào Mùa xuân… Tết Mông vào tháng 12 dương lịch và tháng 11 âm lịch. Nghi lễ cưới người Mông đều có tổ chức hát dân ca, múa kèn. Trong các làn điệu dân ca, đặc biệt là hát lịch sử dân tộc gọi là hát "Thản chù", hát "Gầu phềnh" trai giá hát trong khi chơi pao "Ném pao"; hát trong ống có sợi chỉ bịt màng da ếch; trong đám cưới còn hát đố, hát giải; cùng với hát còn có múa kèn độc đáo; hội "Gầu tào" múa kèn là nghi lễ mở hội, người Mông còn có các loại nhạc cụ khác như: Đàn môi, Khèn lá, Kéo nhị và thổi sáo…
      Với số lượng khá đông, cư trú ở  vị trí tương đối đặc biệt, người Mông ở Yên Bái tự hào đóng góp một phần xứng đáng vào phong trào giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp. Trong lịch sử nguồn gốc dân tộc và quá trình di dịch cư. Dân tộc Mông vốn là dân tộc có truyền thống đấu tranh chống giặc với tinh thần bất khuất, kiên  cường.
      Ngay từ những năm 1888 đội quân người Mông do Đào Chính Lục là thủ lĩnh, đã bao vây đánh giặc Pháp ở Tú lệ trên đường chúng dẫn quân vào chiếm đóng Nghĩa Lộ; nuôi dấu cán bộ cách mạng ở nhiều địa bàn khác nhau, các gia đình tiêu biểu đó là: Gia đình ông Vàng Mẻ Suế  (xã  Dế Su Phình) gia đình ông: Giàng Khua Kỷ (xã Cao Phạ huyện Mù Cang Chải)…
    Trong công cuộc kháng chiến chống Pháp huyện Mù cang chải có 3 đội du kích: Cao phạ,Chế tạo, Lao chải, gồm 200 chiến sĩ, là căn cứ của các vùng lân cận, phối hợp với bộ đội chủ lực tiêu diệt 214 tên địch thu hơn 100 vũ khí các loại; xã Cao phạ được tặng danh hiệu anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.Qua các cuộc kháng chiến người Mông ở Yên Bái đã kề vai sát cánh cùng các dân tộc anh em chiến đấu góp công của cho hai cuộc kháng chiến, tham gia dân công hoả tuyến, vận chuyển vũ khí đạn dược, lương thực cho các chiến trường Đông Bắc, Tây Bắc, chiến trường Lào. Trong kháng chiến chống Mỹ huyện Mù Cang Chải cử 396 người lên đường chiến đấu và đóng góp 365 tấn lương thực,chi viện cho chiến trường Miền Nam; cử 3.500 thanh niên sang nước bạn Lào chiến đấu, 27 chiến sỹ đã hy sinh, nhiều chiến sĩ đã để lại một phần xương máu của mình trên chiến trường. Với những đóng góp của mình đồng bào Mông ở Yên Bái đã được nhà nước tặng thưởng 348 huân chương và 216 huy chương các loại.
      Sau ngày hoà bình, thống nhất và thực hiện công cuộc đổi mới, cộng đồng người Mông ở Yên Bái lại không ngừng tham gia sản xuất, phát triển kinh tế, ông Giàng A Thào (xã Sùng Đô- huyện Văn Chấn) được nhà nước tặng danh hiệu anh hùng Lao động. Người Mông với ý thức tự chủ cao, đức tin bền vững; nhờ những đức tính này, đồng bào Mông tồn tại và phát triển trong quá trình biến thiên của lịch sử và vẫn giữ được bản sắc văn hoá và truyền thống dân tộc qua nhiều thế hệ.

Thứ Hai, 9 tháng 4, 2012

Kinh nghiệm giải quyết một số trục trặc của máy chiếu

Việc sử dụng máy chiếu (Projector) để phục vụ cho các buổi thuyết trình, đôi lúc bạn vẫn gặp phải những trục trặc từ lớn đến nhỏ, gây ảnh hưởng không tốt đến công việc.
Việc khởi động các thiết bị trước khi trình chiếu nên thực hiện theo đúng quy trình để đem lại kết quả tốt nhất và đảm bảo cho tuổi thọ thiết bị. Thông thường, trước khi cấp điện bạn nên kiểm tra thật kỹ các loại cáp nối giữa các thiết bị (máy chiếu, máy tính, chuột ...) để tránh sau khi cấp điện mới thay đổi cáp nối, điều này dễ gây hư hỏng các thiết bị, thậm chí làm cho người thực hiện bị điện giật.

Tiếp theo, bật công tác điện cho máy chiếu rồi đợi cho đến khi đèn chiếu đạt mức độ sáng cao nhất ( thông thường bạn sẽ phải đợi từ 30 đến 60 giây) . Sau cùng mới đến lượt khởi động máy tính và các thiết bị khác .

Sau đây là một số trục trặc thường gặp, nguyên nhân của nó và cách khắc phục:







Máy chiếu không làm việc khi bật công tác điện:
Kiểm tra lại dây cáp điện nguồn cho máy chiếu đã được nối chặt chưa. Cũng có thể nguồn cấp điện đã không làm việc. Hãy thử dùng một thiết bị khác cũng với nguồn điện đó xem nó có làm việc không.

Không có hình ảnh nào xuất hiện:

- Có thể là mũ chắn bảo vệ cho đèn chiếu vẫn còn được gắn, kiểm tra xem bạn đã tháo nó ra chưa.
- Kiểm tra lại tất cả các kết nối, đặc biệt là kết nối giữa máy chiếu và máy tính (sợi cáp truyền tín hiệu). Kiểm tra luôn các dây cáp xem có bị đứt , nứt hay hư hỏng không. - Cũng cần kiểm tra các đầu cắm và chân cắm xem có bị cong, vênh không. Nếu có thì phải thay mới .
- Cũng có thể nguồn cấp tín hiệu không được chọn hợp lý nên không thể hiển thị qua máy chiếu. Thử bấm nút chọn nguồn trên máy chiếu rồi duyệt qua các nguồn tín hiệu cho đến khi bạn chọn kết quả chính xác.
- Nếu thực hiện trình chiếu bằng máy tính xách tay thì có thể là cổng xuất tín hiệu ra màn hình bổ sung chưa được kích hoạt. Hãy bấm giữ phím FN (thường nằm ở góc dưới của bàn phím laptop) kết hợp với bấm một trong các phím từ F1 đến F12 (hãy tìm phím nào có tên là CRT/LCD hay có biểu tượng một cái màn hình nhỏ) để lần lượt duyệt qua các thiết lập cho đến khi cổng xuất tín hiệu ra màn hình bổ sung được kích hoạt. Các thiết lập có thể là: laptop bật -máy chiếu tắt, laptop tắt - máy chiếu bật, laptop bật- máy chiếu bật .

Chỉ có một phần của hình ảnh được hiển thị
Hãy thử thay đổi độ phân giải của máy tính lên/xuống để thay đổi kích thước hình ảnh (640x480,800x600,1024x768). Bấm chuột phải lên màn hình desktop chọn Properties -> chọn thẻ Settings. ở mục Screen Resolution bạn chọn độ phân giải mà mình cần, bấm OK và khởi động lại máy tính.

Máy chiếu có làm việc nhưng chất lượng hình ảnh quá tệ.
Nguyên nhân cũng giống như trục trặc nêu ở trên. Thử thực hiện lại cách giải quyết ở bước trên, hãy thay đổi độ phân giải của máy tính trình chiếu .

Hình ảnh trình chiếu quá tối
Nguyên nhân của hiện tượng này do các thiết lập về độ tương phản (Contrast) và độ sáng (Brightness) đã không được điều chỉnh hợp lý. Hãy vào menu điều chỉnh hình ảnh của máy chiếu để thay đổi cho đến khi thu được kết quả đúng nhất.

Hình ảnh trình chiếu không rõ ràng
Vị trí của hình ảnh đã không được điều chỉnh đúng. Sử dụng nút điều chỉnh tiêu điểm (focus) trên máy chiếu để điều chỉnh đúng ( vị trí và độ lớn) để hình ảnh không bị mờ.

Cũng có thể do nhiệt độ làm việc quá cao nên đã xảy ra hiện tượng đọng nước trên lăng kính của máy chiếu. Để khắc phục, hãy để nguyên máy chiếu với tình trạng bật trong vòng khoảng hai giờ .

Màn hình trình chiếu không có dạng hình chữ nhật

Hãy tìm mục có tên là Keystone Correction trong menu tùy chọn của máy chiếu, sau đó điều chỉnh cho đến khi bạn khắc phục được trục trặc. Nếu vẫn chưa được bạn hãy thử xoay nghiêng màn hình trình chiếu lên xuống một chút. Việc này dễ dàng thực hiện với một số loại màn hình trình chiếu có 3 chân.

Hy vọng với những kinh nghiệm này của tôi sẽ giúp các bạn khắc phục một số trục trặc thông thường khi thuyết trình bằng máy chiếu (Projector).

Bùi Anh Tuấn